Γυναικοκτονίες, μια πραγματική κατάσταση, ένας αδόκιμος νομικά όρος…

Τους τελευταίους 18 μήνες στην Ελλάδα έχει σημειωθεί ο τραγικός απολογισμός 21 γυναικών που δολοφονούνται από συζύγους ή συντρόφους τους.

Πρόκειται για ένα νομικό αλλά πρωτίστως μείζον κοινωνικό πρόβλημα με σημαντικές προεκτάσεις, το οποίο απολύτως δικαιολογημένα απασχολεί την κοινή γνώμη αλλά και την νομική επιστημονική κοινότητα.

Αυτού του είδους οι εγκληματικές πράξεις εκτός του ότι στερούν από τα θύματα το έννομο αγαθό της ζωής, αφήνουν πίσω και δυσαναπλήρωτα κενά, αφού τις περισσότερες φορές οι συγκεκριμένες γυναίκες εκτός από σύζυγοι, είναι και μητέρες και μάλιστα ανηλίκων τέκνων. Κατ΄ ουσία λοιπόν οι πράξεις αυτές, καταστρέφουν συθέμελα ολόκληρες οικογένειες και προκαλούν πλήγμα στο κοινωνικό ιστό. Νομικά, χαρακτηρίζονται ως ανθρωποκτονίες και τιμωρούνται βάσει του αρθρ. 299 παρ 1 του Ποινικού Κώδικα, με την ποινή της ισοβίου καθείρξεως.

Παρά ταύτα, λόγω της έντονης έξαρσης του φαινομένου συζητείται εντόνως αν θα έπρεπε να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση και να καταστεί αυστηρότερο το ποινικό πλαίσιο για το συγκεκριμένο αδίκημα, ήτοι να υπάρξει διάταξη που θα τυποποιεί τις  γυναικοκτονίες  ως ξεχωριστό αδίκημα (ιδιώνυμο).

Συνεπώς, το μείζον ερώτημα που προκύπτει, είναι αν η εκάστοτε νομοθετική παρέμβαση μπορεί εν τοις πράγμασι να αυστηροποιήσει το πλαίσιο ποινής στις περιπτώσεις που το θύμα είναι γυναίκα;

Ο Ν. 4619/2019 που επέφερε ρηξικέλευθες αλλαγές στο ποινικό κώδικα έδινε στο δικαστή διαζευκτικά τη δυνατότητα για το  έγκλημα της ανθρωποκτονίας να επιβάλει είτε την ύψιστη ποινή που μπορεί να επιβληθεί της ισοβίου καθείρξεως, είτε  ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης από 10 μέχρι 15 έτη.

Η συγκεκριμένη διάταξη επικρίθηκε από την επιστήμη δεδομένου πως ήταν κοινωνικά ανάλγητο ένας δράστης που είχε τελέσει το σοβαρότερο των εγκλημάτων να είχε τη δυνατότητα να εκτίσει μια ποινή που ενδεχομένως θα είχε ως ανώτερο όριό της τα 15 έτη!

Ως εκ τούτου δύο χρόνια αργότερα ο Ν. 4855/2021 αποκατέστησε την τάξη και πλέον στους δράστες ανθρωποκτονιών επιβάλλεται περιοριστικά και μόνο η ποινή της ισοβίου καθείρξεως. Συνεπώς είτε το θύμα μιας ανθρωποκτονίας είναι γυναίκα, είτε άντρας, ο δράστης θα υποστεί την αυστηρότερη των ποινών. Ο μοναδικός τρόπος να αποφύγει την ισόβια κάθειρξη, είναι να του αναγνωριστεί κάποια ελαφρυντική περίσταση.

Υπό αυτό το πρίσμα οι υπέρμαχοι του όρου «γυναικοκτονία» υπερθεματίζουν πως θα μπορούσε να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση αυστηροποίησης στο πλαίσιο αυτό, υπό την έννοια ότι συλλήβδην σε περιπτώσεις που το θύμα είναι γυναίκα, να μην αναγνωρίζεται ουδέποτε στο δράστη κανένα ελαφρυντικό.

Κατά την άποψη του γράφοντος μια τέτοια τροποποίηση θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα που άπτονται ακόμα και συνταγματικών παραβιάσεων.

Η αναγνώριση ή μη ενός ελαφρυντικού θα πρέπει να κρίνεται ανά περίπτωση. Αν εξαρχής, δικαστικώς άκριτα στερηθεί ο κατηγορούμενος οποιουδήποτε εγκλήματος τη δυνατότητα παροχής ελαφρυντικού, τότε παραβιάζονται συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματά του και καταλήγουμε σε δίκες παρωδία.

Το Σύνταγμα άλλωστε, κατοχυρώνει την αρχή της ισότητας και δεν διαχωρίζει άνδρα, γυναίκα ή παιδιά. Θα ήταν οξύμωρο και τραγελαφικό ένας δράστης ανθρωποκτονίας να «εκμεταλλευτεί» τέτοιου είδους νομοθετικές τροποποιήσεις και να προσφύγει στο Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο αν έκρινε ότι έχει παραβιαστεί το δικαίωμά του στην ισότητα ή στην δίκαιη δίκη, να καταδίκαζε τη χώρα σε αποζημίωση!

Συνεπώς, η λύση στο κατά τεκμήριο, μείζον αυτό κοινωνικό πρόβλημα δεν είναι οι βαρύγδουπες νομοθετικές αλλαγές, οι οποίες ενδεχομένως να περιπλέξουν περισσότερο την κατάσταση, πολλώ δε μάλλον εφόσον το ήδη ισχύον νομοθετικό πλαίσιο είναι αρκούντως αυστηρό.

Θα πρέπει οι κοινωνικές υπηρεσίες να λειτουργούν άμεσα όταν λαμβάνουν  καταγγελίες για κακοποίηση γυναίκας ή και οποιουδήποτε άλλου προσώπου, θα πρέπει η αστυνομία επίσης να επιλαμβάνεται άμεσα ως οφείλει και πάραυτα να ενημερώνεται η εισαγγελία.

Αν αυτό το τρίπτυχο λειτουργήσει εύρυθμα τότε κατά την άποψη του γράφοντος θα αποφευχθούν τα χειρότερα..

Λουκάς Προυσανίδης

Δικηγόρος Αθηνών
Ποινικολόγος