ΑΠ 1429/2017
Η ανακοπή του άρθρ. 73 του ΚΕΔΕ εισάγεται στα πολιτικά δικαστήρια, αν η εκτελούμενη απαίτηση του Δημοσίου είναι ιδιωτικού δικαίου.
Κατά το άρθρο 559 αριθμ. 4 του ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται, αν το δικαστήριο έχει υπερβεί την δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, όπως καθορίζεται στο άρθρο 1 ΚΠολΔ, το οποίο ορίζει, ότι στην δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων ανήκουν α) οι διαφορές του ιδιωτικού δικαίου, β) οι υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας και γ) οι υποθέσεις δημοσίου δικαίου που ο νόμος υπήγαγε σε αυτά. Κατά δε το άρθρο 2 ιδίου Κώδικος τα πολιτικά δικαστήρια απαγορεύεται να επεμβαίνουν σε διοικητικές διαφορές ή υποθέσεις, υπαγόμενες σε διοικητικά δικαστήρια ή αρχές, επιτρεπομένης μόνο της παρεμπίπτουσας εξέτασης ανακυπτόντων ζητημάτων. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι υπέρβαση δικαιοδοσίας υπάρχει και επομένως ιδρύεται ο από το άρθρο 559 αριθμ. 4 ΚΠολΔ αναιρετικός λόγος, όταν η υπόθεση, που κρίθηκε από το δικαστήριο, δεν υπάγεται σε καμία από τις παραπάνω αναφερόμενες περιπτώσεις του άρθρου 1 ΚΠολΔ.
Εξ άλλου, το άρθρο 94 του Συντάγματος ορίζει στην παράγραφο 1, ότι η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας ανήκει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και στην παράγραφο 2, ότι στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται όλες οι ιδιωτικές διαφορές. Από τις πράξεις των διοικητικών αρχών, διοικητικές διαφορές ουσίας δεν προκαλεί κατά την έννοια του άρθρου 94 του Συντάγματος κάθε μία από τις πράξεις αυτές που φέρει τα εξωτερικά γνωρίσματα μονομερούς διοικητικής πράξεως, από την οποία παράγονται έννομα αποτελέσματα, αλλά μόνον εκείνη, η οποία, στο πλαίσιο των διατάξεων που διέπουν την δημόσια διοικητική δράση, επιδιώκει δημόσιο σκοπό. Οι λοιπές μονομερείς πράξεις της Διοικήσεως, όσες δηλαδή είναι αμέτοχες του λειτουργικού αυτού στοιχείου και κινούνται σε κύκλο σχέσεων ιδιωτικού δικαίου, δημιουργούν διαφορές που ανήκουν στην γενική, σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 94), δικαιοδοσία που έχουν τα πολιτικά δικαστήρια στις περιπτώσεις προσβολής ιδιωτικών δικαιωμάτων.
Περαιτέρω, η διάταξη του άρθρου 73 ν.δ. 356/1974 (ΚΕΔΕ) ρυθμίζει λεπτομερώς την άσκηση από τον θιγόμενο ιδιώτη ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων ανακοπής τόσο πριν όσο και μετά την έναρξη διοικητικής εκτελέσεως. Με το άρθρο 1 του ν. 1406/1983 έχουν υπαχθεί στην δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων οι διοικητικές διαφορές ουσίας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται στην παρ. 2 εδ. ια’ του ιδίου άρθρου και αυτές, που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας, που αφορά την είσπραξη των δημοσίων εσόδων.
Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει, ότι στην περίπτωση κατά την οποία ο τίτλος του άρθρου 2 παρ. 2 ΚΕΔΕ, που αποτελεί το θεμέλιο της διοικητικής εκτελέσεως, ενσωματώνει ιδιωτική απαίτηση του Δημοσίου, ακόμη και για τις παρεπόμενες αυτής απαιτήσεις του ιδίου ή και των νομικών προσώπων στα οποία έχει επεκταθεί η εφαρμογή του ΚΕΔΕ, η διαφορά που δημιουργείται με την άσκηση της από την διάταξη του άρθρου 73 ίδιου Κώδικα απορρεούσης ανακοπής από τον θιγόμενο ιδιώτη, φέρει τα στοιχεία της ιδιωτικής διαφοράς, η φύση της οποίας δεν μεταβάλλεται με την παρεμβολή της διοικητικής βεβαιωτικής διαδικασίας από όργανα της διοικήσεως και την είσπραξη της απαιτήσεως από το Δημόσιο Ταμείο.
Επομένως δικαιοδοσία για την εκδίκαση της διαφοράς αυτής έχουν σύμφωνα με τα ανωτέρω, και μετά την ισχύ του ν. 1406/1983, τα πολιτικά δικαστήρια (ΑΕΔ 2/1993, ΑΕΔ 8/1989, ΑΠ 1320/2002).
Σπύρος Κατράμης
Δρ. Ν., Δικηγόρος
